De kwestie Omtzigt kent nog teveel onbeantwoorde vragen. De rol van NRC is opmerkelijk

by

Op zaterdag 11 november bracht NRC een artikel over Pieter Omtzigt met de titel ‘Hoe twijfel rond MH17 in de hand wordt gewerkt‘. De auteurs van het artikel Andreas Kouwenhoven en Wilmer Heck beschrijven in het artikel hoe Pieter Omtzigt een actieve rol zou innemen in het verspreiden van nep infomatie over de toedracht van MH17.

Het artikel roept vele vragen op. Heeft NRC alles gedaan om een gebalanceerd beeld te brengen van de beweegredenen van Omtzigt om de SMS te sturen? En waarom reageerde Omtzigt na de vraag van de getuige met het advies dat hij naar het JIT moest.

Waarom staat er onder de titel van het artikel “Russische invloeden” terwijl er in het artikel niets worden aangetoond over zogenaamde Russische invloeden.

Het is opmerkelijk dat NRC in de volgende dagen artikelen plaatst met headlines als ‘De positie van Pieter Omtzigt is onhoudbaar geworden’. Dat lijkt mij meer overkomen als activisme dan op journalistiek. Ook de Volkskrant lijkt er aan mee te doen met lezersbrieven met titels als Lezersbrieven over Pieter Omtzigt: ‘Het betreft hier toch gewoon een leugenaar‘

Op dinsdag 14 november duikt er opeens een deel van de geluidsopname op internet op. Dinsdagavond publiceert Geenstijl een interview met Omtzigt waarin wat meer details worden verteld.

 

NRC schrijft ‘Over de toedracht van de ramp met vlucht MH17 wordt informatie verspreid die aantoonbaar niet klopt’ en doelt daarop de aanwezigheid van straaljagers. De OVV en het Russische Ministerie van Defensie hebben aangegeven dat er geen straaljagers in de buurt van MH17 vlogen. Neerschieten van MH17 door een straaljager is om vele reden onzin!

Echter het kan niet worden uitgesloten dat straaljagers laag boven het gebeid vlogen en mogelijk een rol speelden in het afschieten van de raket. Dit overzicht geeft ooggetuigen die beweren straaljagers te hebben gezien. Mogelijk allemaal nonsense verhalen, maar de vraag is of deze mensen ooit zijn gehoord door JIT. OVV gaf eerder aan geen ooggetuigen te hebben gesproken.

De bron van de informatie in het artikel is 1 persoon, zeer waarschijnlijk hobby journalist Jeroen van Rijsbergen. Deze was degene die Omtzigt in contact bracht met de getuige,

Over van Rijsbergen is weinig bekend. In zijn Twitter account gebruikt hij het woord ‘architect’. Er bestaat een architect met deze naam dus zeer wel mogelijk is dat een en dezelfde persoon.

Overigens gebruikt NRC de naam Van Rijsbergen (met ij) in haar artikel. In de contacten met mij via de email gebruikt hij de naam Jeroen van Rysbergen. Op mijn vraag aan NRC waarom deze naam wordt gebruik krijg ik geen reactie.

Het artikel van NRC geeft aan dat Omtzigt 1 uur voorafgaand aan het MH17  publiekcollege op 11 mei 2017  een gesprek heeft gehad met de getuige van het neerstorten van MH17, zijn tolk en de  bron van NRC, Jeroen van Rijsbergen. Het was Van Rijsbergen die  het gesprek, zeer waarschijnlijk ook heimelijk, heeft opgenomen. Waarschijnkijk was het Van Rijsbergen die de opname zo’n 6 maanden later zou delen met NRC.

WhathappenedtoflightMH17 heeft een geluidsopname gehoord van een deel van het gesprek dat Pieter Omtzigt had. Dit is dezelfde opname als waarover het NRC volgens haar berichtgeving beschikt.

Op de opname is een Russisch/Oekraiens sprekende man te horen, een tolk en Pieter Omtzigt. Op basis van de achtergrond geluiden moet de opname zijn gemaakt in de foyer van de VU Amsterdam, ongeveer 1 uur voor de aanvang van het publiekscollege.

Door het beluisteren van de opname wordt duidelijk dat de tolk gebrekkig Nederlands spreekt, de getuige geen engels spreekt en Omtzigt het gesprek moeilijk kan volgen.
Omtzigt refereert aan het OVV rapport dat beschrijft dat er op 17 juli geen vliegtuigen in de lucht waren. Overigens schrijft het OVV rapport dat er op die dag geen vliegtuigen *in de buurt* van MH17 waren.

Het interessante aan het fragment is dat de getuige niet spreekt van het neerschieten van MH17. Hij spreekt over dat hij vliegtuigen zag en geen BUK. Dat hij geen BUK zag is niet zo vreemd. De raket gaat snel, vloog op zeker 10 km hoogte en het was bewolkt.

De opname laat het onderstaande horen.
Omtzigt: weet hij ook van welke plek er geschoten is?
Getuige spreekt in voor Omtzigt niet te begrijpen taal.
Tolk: dat is een apart thema.
Getuige spreekt
Tolk: hij is nu nog steeds in contact met goede vrienden, die zijn nu aan het oorlogen.
Getuige spreekt
Tolk: maar niemand heeft een BUK gezien
Omtzigt vragend: Niemand heeft er 1 gezien?
Getuige spreekt
Tolk: niemand heeft een BUK gezien
Getuige spreekt
Tolk: Hij was in de dagen , in de omgeving, was met Oekraiense vliegtuigen gebombardeerd. Het was echt zware gevechten op de precieze plek waar de eeeh
Omtzigt: waar het vliegtuig neerkwam
Tolk: ja, waar de mensen nu zeker vanwaar geschoten was en ging van Oekrainse naar DNR side.
Getuige spreekt
Tolk: en op dezelfde dag
Gestuige spreekt
Tolk: en ook vliegtuigen dezelfde dag in the hemel
Omtzigt: vliegtuigen in de hemel (vragend)
Getuige spreekt
Tolk: de Oekraiense Mig
Omtzigt: nog 1 keer. Er waren Oekraiense MIG toestellen op die dag in de lucht?
Tolk: ja. Stelt vervolgens een vraag aan de getuige.
Getuige: DA
Omtzigt: wat je hier zegt wordt ontkent door de Oekrainse regering en de OVV concludeert dat er geen vliegtuigen in de lucht waren!
Tolk:
Getuige spreekt
Tolk: hij zegt dat alle die daar wonen in de omgeving, Oekrianse vliegtuigen in de lucht
Getuige spreekt
Omtzigt: Op 17 juli?
Tolk vertaalt
Getuige: Da
Getuige: one moment
Omtzigt: ik sla, ik versta twee of drie woorden
Getuige: one moment
einde opname

 

Russische tekst

De onderstaande tekst is uitgesproken door de getuige:

а вы знаете откуда стреляли?
-вот это, это отдельная тема, в общем так. я общаюсь до сих пор, по сегодняшний день,…их много стоят друзей под ружьем, которые воюют ..
ни никто БУК не видел .
никто, кто на территории ДНР, за ДНР, БУК никто не видел, информация бы уже просочилась…
Теперь, интересный ньюанс, я же тоже ж … я слежу конкретно за этим делом…в те дни, когда был сбит боинг, нас очень сильно бомбила украинская авиация …Были жесточайшие бои на Саур Могиле …и то место расположения, откуда стрелял БУК, заявляет комиссия, каждый час переходило то украинской стороне , то ДНР…то украинской стороне, то ДНР …но нас эти дни бомбили украинскими самолетами [ us? he was not there !] ..И.. в тот же день , в тот же день..так же самое были в небе самолеты … а за день до…
– Какие самолеты?
Миги… украинские …
-украинские самолеты были в тот день ?
В небе, да.
– то, что вы говорите, украинское правительство это отрицает

Я знаю, это подтвердят все местные жители, которые там живут, это не я один говорю.
[something in Dutch ]
в ДНР, 17го июля …подтвердят…
За, one moment, день…

Huh?? Bronbescherming

Op 14 november geeft een van de auteurs van het artikel de volgende reactie op het verschijnen van deel 3 van de tape.

‘Omtzigt-audio’ op Geenstijl zijn 3 minuten geknipt uit gesprek van 20 minuten. Inhoud weerspreekt NRC-artikel niet. Elders in opname, die wij niet kunnen publiceren ihkv bronbescherming, wordt duidelijk dat Oekraïener
al heeft gesproken met JIT.

— Andreas Kouwenhoven ()

NRC publiceert niet de volledige tape of transcript vanwege bronbescherming? Dat is opvallend. Zij noemen de naam van Rijsbergen en laten duidelijk in het artikel weten dat het screenshot van zijn telefoon afkomstig is. Het is 100% zeker niet afkomstig van de zendende telefoon. Die was van Pieter Omtzigt.

Bovendien kan NRC besluiten om een transcript van de geluidsopname te publiceren.

NRC kwam in contact met van Rijsbergen omdat zij onderzoek deed naar pro Russische bloggers. Dat blijkt uit de mailwisseling tussen MH17 burger journalist Max van der Werff en NRC journalist Wilmer Heck. Van der Werff publiceerde op 12 oktober een artikel met de titel De Poetinisering van Omtzigt waarin Heck diverse vragen stelt aan van der Werff.

Er was op de avond van 11 mei geen NRC journalist aanwezig bij het publiekscollege. Alle informatie in het artikel van NRC komt van 1 bron.

De opname van het publiekscollega is hier te zien. Op 1:30 in de video krijgt de getuige waar Omtzigt dus vooraf mee sprak, het woord.

 

Dat van Rijsbergen de opname maakte en deelde met NRC is zeker. Van Rijsbergen deelde ook de SMS die Omtzigt hem stuurde met NRC. En van Rijsbergen maakte bij een latere bijeenkomst over MH17, die van de Vereniging van Onderzoeksjournalisten,  ook opnames van in ieder geval de panel discussie. Op deze avond was Pieter Omtzigt ook uitgenodigd om te spreken maar deze was last minute verhinderd.

In het opgenomen gesprek , overigens niet gepubliceerd door NRC, wordt volgens NRC aan Omtzigt verteld dat de getuige al door het JIT is gehoord. De tolk die de getuige heeft meegenomen vertelt Omzigt dat niet hij, maar zijn vrouw, het neerstorten van MH17 heeft gezien.

Na het gesprek maar voor de start van het publiekscollega vraagt Omzigt volgens de woorden van Van Rijsbergen aan de organisatie om spreektijd voor de getuige. NRC schrijft hierover:

Daarnaast vraagt hij presentatrice Hella Hueck kort voor het begin van de bijeenkomst of de man later het woord mag krijgen. „De bedoeling was dat Alexandr daarna bedolven zou worden onder de journalisten”, vertelt Van Rijsbergen later aan NRC. „We dachten: we planten een zaadje en hopen dat het wordt opgepikt.” Volgens Van Rijsbergen bedacht hij dit opzetje samen met Omtzigt.

Volgens NRC stuurt Omtzigt tijdens het college, nog voordat het publiek het woord krijgt, een SMS naar van Rijsbergen  waarin  Omtzigt dicteert wat de Oekraïense getuige straks moet zeggen als hij het woord krijgt. Screenshots van de SMS staan in het artikel van NRC.

Tijdens het college wordt inderdaad het woord gegeven aan de getuige waar Omtzigt 1 uur eerder in de foyer mee had gesproken. De woorden van de getuige komen, zo blijkt uit de opname van het college,  grotendeels overeen met wat er in de tekst van de SMS verstuurd door Omtzigt staat.

Tot zover wat er in het artikel staat. Het artikel geeft echter geen antwoord op vele vragen.

Op zaterdag geeft Pieter Omtzigt via Twitter een reactie:

In mijn gedrevenheid op dit dossier om vragen beantwoord te krijgen heb ik op deze bijeenkomst onzorgvuldig gehandeld. Dat betreur ik.

— Pieter Omtzigt ()

Verantwoording door Omtzigt

Laat het duidelijk zijn. Omtzigt heeft dom gehandeld door de SMS te sturen. Maar de reden waarom blijft vooralsnog onduidelijk. Voor een publieksoordeel over wat er die avond gebeurde is een uitgebreidere reactie van Omtzigt nodig.

Op maandag 13 november rond 17:00 plaatste Omtzigt dan eindelijk een uitgebreide reactie op zijn

Hij schrijft onder andere:

Een begeleider van een asielzoeker uit Oekraïne heeft mij verzocht om voorafgaand aan de bewuste bijeenkomst met hem te spreken. Via een tolk gaf de man in een onduidelijk gesprek aan dat hij en zijn vrouw op de rampplek waren toen de MH17 daar werd neergehaald, althans zo was mijn indruk. Daarbij gaf hij te kennen dat zijn verhaal niet gehoord werd, en dat hij en zijn vrouw relevant materiaal hadden voor het onderzoek.

Toen de man daarna de zaal wilde toespreken, heb ik overleg gevoerd met Hella Hueck (die de avond modereerde) en Marieke de Hoon (die het referaat gaf), ook om ervoor te zorgen dat zij niet verrast zouden zijn als de man met zijn tolk zou opstaan bij de vragenronde. De man wilde graag een half uur spreken, maar de maximum spreektijd zou een minuut zijn. Hij vroeg zich daarom af wat hij dan uit zijn lange verhaal zou vertellen. Ik heb toen een SMS gestuurd met wat de hoofdpunten volgens mij waren van zijn eerdere betoog richting mij.

Dat had ik niet moeten doen, en het spijt me dat ik er actief aan meegewerkt heb deze man op de bijeenkomst een podium te bieden. Ik heb dit gedaan met de beste intenties, maar ben me bewust van het feit dat mijn handelingen in dit geval alleen maar vervelende gevolgen hebben gehad. Zowel voor als na zijn interventie heb ik duidelijk gemaakt dat het JIT over bewijsmateriaal gaat en hem daarnaar doorverwezen.

Verder geeft hij aan dat hij voorlopig stopt met zijn MH17 woordvoerderschap.

Bij EenVandaag geeft hij op televisie uitleg.

Russische invloeden

De subtitel van het stuk luidt: “Russische invloeden”. Daardoor geeft het artikel de indruk dat Omtzigt gesproken heeft die een connectie heeft met Rusland. Echter het hele artikel gaat hier verder niet op in. De getuige is blijkbaar een asielzoeker die is uitgeprocedeerd. Uit niets blijkt dat hij naar Nederland is gekomen met de intentie om verwarring te zaaien in opdracht van Rusland.

Echter Wilmer Heck, een van de auteurs, schrijft op Twitter op 14 november.

Vervolgens vraag ik Heck wat hij weet van de achtergronden van deze getuige? Echter Heck geeft geen reactie op mijn vraag.

 

De getuige , die volgens Heck een etnische Rus is, heeft op zijn staan dat zijn locatie Zweden is. Mogelijk heeft hij nu in dat land een asiel aanvraag gedaan.

Burger journalist Max van der Werff geeft aan dat de man op de foto inderdaad de getuige is die hij sprak toen deze nog in een asielzoekerscentrum in Nederland woonde. En dat is dus dezelfde man als waar Omtzigt mee sprak.

 

Wederhoor bij Omtzigt

Wilmer Heck belde op vrijdag ochtend rond 09:30 in de ochtend, de dag voor de publicatie, met Omtzigt om het te confronteren met het artikel. Volgens Heck heeft hij een half uur met Omtzigt gesproken.

Omtzigt geeft in dit gesprek aan dat hij de getuige wilde helpen en dat hij daardoor de SMS had verstuurd. Dit is wat Heck vertelde op Radio 1 op maandag. De vraag werpt zich op waarom Heck deze uitleg niet in het artikel heeft geplaatst.

 

Dat is niet waar. Ik sprak hem vrijdagochtend om half tien een half uur lang. Daarna wilde hij alleen via zijn woordvoerder communiceren. Hij heeft zijn citaten vooraf ingezien en had weinig opmerkingen.

— Wilmer Heck (@WilmerHeck)

 

Vele vragen maar geen antwoorden.

Dit artikel van NRC roept vragen op. Pieter Omtzigt staat bekend als een gedreven volksvertegenwoordiger die soms het randje opzoekt. Is hij hier de rand overgegaan? Wat is het complete verhaal? Heeft Omtzigt zoals het NRC stelt de getuige gesouffleerd?

Feit is dat deze getuige op deze avond niet voor de eerste keer zijn verhaal deed. Burger onderzoeksjournalist Max van der Werff heeft deze Alexandr gesproken in een asielzoekerscentrum in Limburg. Dit was ruim voor 11 mei. Van der Werff, die naast mij zat tijdens het publiekscollege, gaf direct al aan dat het verhaal van deze getuige onzin was.

Bepaalde media geeft de suggestie alsof Omtzigt een getuige liet opdraven. Dat is vooralsnog niet aangetoond.

De bron van NRC

Verder zijn er veel vragen over de enige bron van NRC, Jeroen van Rijsbergen. Uit  zijn blogs en Tweets blijkt een bewondering voor Omtzigt. Waarom hij dan de opname van het gesprek doorgeeft aan NRC is een raadsel. Ook geeft Van Rijsbergen in Tweets en blogs aan dat de main stream media onvoldoende onderzoek doet naar MH17.

In deze Tweet schrijft Van Rijsbergen “Het wordt hoog tijd van al het ONAFHANKELIJK journaille dat zich nog WEL intensief met MH17 bezighoudt, eens om tafel gaat in Midden-Nederland. ”

Jeroen van Rijsbergen nam ook met mij eerder contact op. Bij mij kwam hij over als iemand die nogal een complot denker  is en niet goed de feiten van de onzin kan scheiden. Zo schreef hij een artikel op een van zijn blogs over een voormalige Antonov medewerker. Deze medewerker was ook aanwezig op 11 mei en ook aanwezig bij het VVOJ panel in Utrecht. Deze man beweert dat MH17 door slecht weer is neergestort. Complete waanzin natuurlijk. Het bewuste artikel is vreemd genoeg verdwenen.

In een van de mails aan mij beschrijft van Rijsbergen dat hij via de website van Couchsurfing op zoek ging naar getuigen die in de buurt van de MH17 crashsite wonen. 3 maanden nadat hij op de site alle leden uit Torez de vraag had gesteld of ze getuige waren geweest van de crash of getuigen kenden, had hij een aantal reacties binnen. Met 1 daarvan is Van Rijsbergen verder gegaan: het betrof hier de Oekraïner die op 11 mei bij de lezing aanwezig was. Van Rijsbergen heeft destijds een tolk voor hem geregeld en hij heeft zijn woord gedaan tijdens het publiekscollege.

 

Nauwelijks navraag bij andere aanwezigen

NRC heeft blijkens het artikel geen informatie ingewonnen bij andere aanwezigen van het publieksdebat. Op maandag 13 november gaf NRC aan dat het op vrijdag had gesproken met Hella Hueck. Echter is de toelichting die Hella Hueck gaf niet geplaatst in het artikel.

Wilmer Heck geeft op mijn vragen geen antwoord waarom de reactie van Hueck niet is geplaatst.

Ook bij mij heeft NRC geen navraag gedaan. Wilmer Heck weet dat ik veel over MH17 weet. En ik had email contact met hem gehad. Een telefoontje was genoeg om context van mij te krijgen over de bron.  Ik had Heck ook meer kunnen vertellen over de getuige en zijn achtergrond.

Relevante context voor het artikel. De vraag werpt zich op of NRC niet te gretig was met publiceren.

Hella Hueck geeft op 11 november, dus na publicatie van het artikel haar kant van het verhaal via een Tweet.

Ik heb het overigens niet zo ervaren dat spreektijd ‘regelde’ voor De Oekraïner – het was een openbare bijeenkomst.

— Hella Hueck (@hellahueck)

 

Hella Hueck gaf bij WNL op de radio een reactie. Het verhaal hier. 

Marieke de Hoon gaf ook via Twitter een reactie:

Heldere uiteenzetting van op hoe de avond rondom Publiekscollege ook naar mijn beleving is verlopen.

— Marieke de Hoon (@mariekedehoon)

De reactie van de journalist

Een van de twee journalisten die het artikel over Omtzigt schreef, Wilmer Heck, reageerde op maandag 13 november  bij Radio 1  over de kwestie. Heck verteld niet hoe hij in contact kwam met de bron. Hij zegt dat ze de videoregistratie van het publiekscollega hebben gezien.  In de afgelopen weken is men er achter gekomen hoe het in elkaar steekt. Er ligt niet een keuze bij NRC om te wachten voor publicatie van het artikel tot een bepaald moment.”we wisten dit enige weken geleden” zegt Heck.  Maar toen was de serie nog niet af, die gaat om drie artikelen, en daarom wordt het nu gepubliceerd. ” Heck zegt dat NRC ook met Hella Hueck heeft gesproken voor het artikel.

Hueck heeft verklaard aan Heck dat Omtzigt, de getuige en Jeroen van Rysbergen naar haar toekwam en vroeg of de getuige ook het woord mocht krijgen. Hueck heeft gezegd “ik wil geen politiek statement maar een vraag”. Vervolgens heeft Omtzigt die SMS inclusief vraag opgesteld voor de tolk.

Het punt waar Hueck aan voorbij gaat is dat Omtzigt in het voorgesprek kon weten dat de getuige al door het JIT is gehoord, maar de getuige vervolgens in het panel adviseer om naar het JIT te gaan. Heck gaat verder  “op die manier brengt Omtzigt het onderzoek in discrediet”. “Omtzigt heeft een hele actieve rol gehad in het aan het woord laten komen van deze getuige” aldus Heck.

Hij geeft aan dat Omtzigt de getuige wilde helpen om zijn verhaal te doen en daarom de SMS opstelde.

De vragen

Wat wisten de auteurs van het artikel over de bron? Had hij een bepaald belang om dit naar buiten te brengen? Had hij wellicht tegen zichzelf beschermd moeten worden?

Wat niet duidelijk uit het artikel is te herleiden is of Omtzigt al voor de ontmoeting in de foyer op de hoogte was van het gesprek met de getuige? Of had Van Rijsbergen Omtzigt in de foyer in contact gebracht met Omtzigt en vernam hij daar voor het eerst over het relaas van de getuige?

Een andere vraag is of Omtzigt voor de 11e mei een of meerdere contact heeft gehad met Van Rijsbergen.

Verder ontbreekt de context van het gesprek in de foyer. NRC heeft geen verslag van het gesprek gepubliceerd. We weten dus niet hoe het gesprek verliep, wat er precies werd gezegd. Heeft NRC relevante informatie niet genoemd in het artikel?

Wist Omtzigt dat het gesprek werd opgenomen? Dat lijkt mij zeer onwaarschijnlijk.

Waarom reageerde Omtzigt zo laat en onvolledig op de aantijgingen? Omtzigt had een hele goede uitleg kunnen geven over de achtergrond van de man die hem in contact bracht met de getuige. Over wat hij heeft gezegt in het gesprek. Wat de context was. Het bleef bij een Tweet op zaterdag, een Facebook posting op maandag en wat uitleg voor de camera’s. Het hele verhaal is niet verteld. Mocht dat soms niet van Buma? Vragen vragen.

En last but not least: Wat was de bedoeling van Omtzigt met het versturen van de SMS aan Jeroen van Rijsbergen?

by