Reconstructie. Zo kwam het NRC artikel dat Omtzigt in problemen bracht tot stand.

by

Op zaterdag 11 november 2017 publiceerde  NRC Handelsblad een artikel over Pieter Omtzigt met de titel ‘Hoe twijfel rond MH17 in de hand wordt gewerkt‘. De auteurs van het artikel Andreas Kouwenhoven en Wilmer Heck beschrijven in het artikel hoe Pieter Omtzigt een actieve rol zou innemen in het verspreiden van nep infomatie over de toedracht van MH17.

Het artikel bracht zware imago schade toe aan Pieter Omtzigt. Na de  dinsdag erop toen meer feiten bekend werden over wat er zich die 11e mei had afgespeeld, en door de vele artikelen van GeenStijl, draaide de publieke opinie. NRC kreeg ongekende kritiek van collega journalisten.

Deze blogpost geeft bij benadering weer hoe NRC te werk ging om het artikel te kunnen schrijven. Tevens wordt beschreven wat er de bewuste 11 mei 2017 gebeurde tijdens het publiekscollege. Een avond waar de beide journalisten niet bij aanwezig waren.

In een toekomstige blog zal ik met onweerlegbare bewijzen aantonen dat het artikel zeer onzorgvuldig werd geschreven.

Maar eerst gaan we een aantal maanden terug in de tijd.

De research door NRC

Het is half augustus 2017 wanneer Wilmer Heck, werkzaam als journalist  Europese Unie en België voor NRC Handelsblad mij via Twitter benaderd. Hij werkt aan een artikel over de botten die in juli 2017 op de MH17 crashsite zijn gevonden. Als MH17 expert en burgerjournalist vertel ik Heck wat ik weet. De maanden erna hebben we regelmatig contact over dit onderwerp. Ik attendeer Heck op een aantal vreemde vogels die steeds MH17 samenkomsten in Nederland bezoeken. “Wellicht is dat een aardig idee voor een artikel” geef ik als suggestie voor Heck.   Ik kon toen nog niet vermoeden dat deze suggestie bijna tot de val van de meest populaire volksvertegenwoordiger van Nederland zou leiden.

Heck vraagt zijn NRC collega Andreas Kouwenhoven om samen op te trekken in een onderzoek voor een serie artikelen over MH17. Beide zijn jonge journalisten zonder veel kennis van het MH17 dossier. Heck zou via een email aan burgerjournalist Max van der Werff aangeven dat de enige MH17 expert bij NRC Karel Knip is. Het is dezelfde Knip die in een artikel geplaatst in NRC op 24 november tot tweemaal toe een verkeerde datum van neerstorten MH17 schrijft.

Vanwege mijn tip om eens wat onderzoek te doen naar gekkies rond MH17, komen de NRC journalisten al vrij snel uit bij  Constatin Karmanov. Karmanov was aanwezig op 11 mei 2017 bij het publiekscollege MH17 georganiseerd door de VU Amsterdam. Hij sprak mij daar na afloop aan met een warrig verhaal dat MH17 zou zijn neergestort vanwege weersomstandigheden. Later zat Karmanov naast mij  in het publiek bij een thema avond van de Vereniging van Onderzoeksjournalisten over MH17 te Utrecht.

Kouwenhoven en Heck laten er geen gras over groeien. Kort na mijn tip maakt Kouwenhoven een afspraak met Karmanov. Op donderdag 24 augustus 2017 om 11.00 uur  wordt in Almere bij ene Greta Verduin thuis afgesproken. Er volgt later eeen  2e meeting bij Karmanov thuis in Maarssen. Daar is Verduin niet bij aanwezig.  Als Kouwenhoven aan  Karmanov vraagt waar hij zijn informatie over de vliegtuigramp vandaan haalt, zegt hij dat hij hierover wordt geïnformeerd door iemand bij het Russische ministerie van Defensie. NRC schrijft in een artikel over Karmanov dat deze niet bekend is bij Antonov als voormalig medewerker. Iets dat Karmanov bestrijdt. Hierover in een latere blogpost meer.

Op de foto hieronder genomen tijdens het gesprek in Almere zien we Andreas Kouwenhoven links en Constatin Karmanov rechts.

In het gesprek met Constatin Karmanov wordt ook Jeroen van Rijsbergen genoemd. Van Rijsbergen en Karmanov kennen elkaar vaag van een ontmoeting op de bewuste avond van 11 mei bij de VU in Amsterdam.

Van Rijsbergen is een 34-jarige Amsterdammer die als hobby onderzoek doet naar de MH17 ramp. Daarbij is hij overtuigd van de onschuld van Rusland. Van Rijsbergen benaderd mij na 11 mei en stuurt mij allerlei documenten zoals een door hem geschreven stuk over de Bijlmerramp.  Naast hobby journalist is Van Rijsbergen zeer gelovig.  In een toekomstige blog ga ik nader op Van Rijsbergen in.

Kouwenhoven vindt het een interessant verhaal en achterhaald via de database van de Kamer van Koophandel het mobiele nummer van Van Rijsbergen.

Van Rijsbergen en Kouwenhoven spreken elkaar vervolgens telefonisch. Van Rijsbergen vertelt over de getuige Oleksander uit Oekraine, over zijn poging om asiel te krijgen  in Nederland en over hoe slecht de reguliere media in Nederland bericht over MH17. Ook vertelt hij dat MH17 op een doofpot lijkt en dat Pieter Omtzigt de enige is die nog actief naar de waarheid zoekt.

De getuige van Van Rijsbergen krijgt op 3 mei 2017 van de rechter van de Rechtbank Den Haag te horen dat zijn beroep op eerdere uitspraak om hem geen verblijfsvergunning te geven ongegrond is verklaard.

Bizar genoeg is het Van Rijsbergen zelf die weken later  Pieter Omtzigt in grote problemen brengt.

In Kouwenhoven ziet Van Rijsbergen iemand die hem kan helpen zijn verhaal onder de aandacht te brengen. Van Rijsbergen deed dat al eerder middels een ingezonden brief in het Nederlands Dagblad. Bronnen vertellen mij dat Van Rijsbergen zeer actief was met het onder de aandacht brengen van zijn mening. Hij komt over als iemand met een groot rechtsvaardigheidsgevoel.

Van Rijsbergen vertelt waarschijnlijk aan de NRC journalist  dat hij al geruime tijd in contact staat Pieter Omtzigt. In contacten met mensen die in Oost Oekraine wonen schrijft hij dat Omtzigt mogelijk wat aan hun situatie kan doen. Echter Omtzigt reageert al weken niet op de Whatsapp berichten die van Rijsbergen hem stuurt.

Het noemen van Omtzigt maakt het verhaal voor Kouwenhoven extra interessant. Een aantal journalisten van NRC vinden de kritische vragen van Omtzigt over het MH17 onderzoek maar niets.

Kouwenhoven vindt het verhaal van Van Rijsbergen dermate interessant dat hij Van Rijsbergen uitnodigt voor een lunch. Die vindt enige tijd later plaats en duurt ongeveer 2 uur. Hier laat Van Rijsbergen waarschijnlijk de geluidsopname horen die hij maakte van het gesprek tussen de getuige en Omtzigt op 11 mei.

Kouwenhoven komt terug op de redactie en vertelt wat hij weet aan collega Heck. Ze denken een enorme scoop te hebben gevonden. Besloten wordt het verhaal niet kapot te checken. De contacten met burgerjournalisten die de  journalisten hadden opgedaan vanwege hun onderzoek worden niet geraadpleegd. Er wordt gewacht tot een juist moment van publicatie. Ook wordt een naam voor de serie artikelen bedacht “Russische invloeden”. De titel dekt totaal niet de lading maar past mooi bij een brief van minister Ollongren over nepnieuws uit Rusland die rond midden november aan de Tweede Kamer wordt gestuurd.

Besloten wordt om vlak voor de publicatie van het artikel  Omtzigt te bellen voor wederhoor. Bewust wordt gekozen voor een overval tactiek.

Heck neemt het onderzoek van Kouwenhoven over en doet onderzoek naar de achtergrond van hun bron Van Rijsbergen. Hij leest diverse blogposts van Van Rijsbergen. Bijvoorbeeld een artikel over de Bijlmerramp. Van Rijsbergen ziet er een complot in. Heck deelt de link van de website met mij.  Sterker, Heck schrijft mij dat zijn bron Van Rijsbergen ‘een complotdenker’ is.

Een paar weken voor 11 november is het artikel over Omtzigt klaar. Het blijft dan nog een paar weken op de plank liggen. Heck verklaart bij NPO Radio 1 dat een aantal andere artikelen in dezelfde serie dan nog niet klaar zijn.

Waarschijnlijk laat Heck een paar dagen voor de publicatie van het artikel aan Van Rijsbergen weten dat het artikel over Omtzigt wordt geplaatst. Van Rijsbergen verwijdert vervolgens zijn blogposts over MH17 en over de Bijlmerramp. Ook zijn blogpost over MH17 die zou zijn neergestort vanwege het weer is verwijderd van internet. Dit is een Google cache van 7 oktober 2017.

Ook verbergt  hij zijn Tweets op zijn @arie_de_grote Twitter account . De reden is vooralsnog onbekend. Van Rijsbergen reageert niet op vragen per mail en neemt zijn telefoon niet op.

De dag voor publicatie van het artikel

Op vrijdagochtend 10 november 2017 rond 09:30 in de ochtend wordt Pieter Omtzigt gebeld. Hij rijdt dan in zijn auto. Het is Wilmer Heck van NRC Handelsblad. Heck stelt een aantal vragen over het publiekscollege van 6 maanden geleden. Het gesprek duurt volgens zeggen van Heck ongeveer 30 minuten. Volgens Omtzigt worden hem een aantal dingen voorgelegd maar niet het hele verhaal. Dat herhaalt Omtzigt op 14 november voor de van GeenStijl. Omzigt geeft in het gesprek aan als reden voor het sturen van de SMS dat hij de getuige wilde helpen.  Hij heeft volgens zijn eigen verklaringen vooraf geen inzage in het hele stuk gehad.

Heck echter geeft in een Tweet aan dat Omtzigt de gehele 2o minuten van de band heeft gehoord toen Omtzigt werd gebeld op vrijdag. Tevens geeft Heck aan dat na het gesprek Omtzigt aangaf in het vervolg de woordvoerder van Omtzigt moest worden gebeld.

Vrij snel na de afronding van het gesprek met Omtzigt wordt Hella Hueck gebeld.  Zo rond tien uur in de ochtend. Hueck was de moderator van het publiekscollega op de bewuste 11 mei 2017.   Volgens haar verklaring stelt NRC enkele vragen zonder aan te geven wat de context precies is. NRC heeft echter een geheel ander verhaal. Die stelt dat aan Hueck de strekking van het artikel van zaterdag is verteld tijdens het telefoongesprek.

Later op vrijdag heeft NRC de meeste quotes die ze zouden gebruiken aan Omtzigt voorgelegd en die gaf akkoord.

De volgende dag publiceert NRC het artikel met de titel Omtzigt (CDA) liet nepgetuige twijfel zaaien over MH17

Op zaterdag ochtend leest Pieter Omtzigt thuis in Enschede het artikel. Later in de ochtend stuurt hij een Tweet waarin hij schrijft onzorgvuldig te hebben gehandeld.

Pieter Omtzigt vertelt voor de camera van  Tubantia dat  hij pas op zaterdagochtend kennis genomen van het hele verhaal. Hij heeft vervolgens een korte verklaring op Twitter geplaatst waarin hij zegt onzorgvuldig te hebben gehandeld.

Omtzigt belt op zaterdag met een aantal nabestaanden en gaat bij zichzelf na wat hij precies die bewuste 11 mei heeft gehoord en gezegd. Ook besloot Omtzigt om voordat hij de pers te woord ging staan een brief aan de nabestaanden te sturen.

De week erna publiceert Omtzigt op maandag rond 17:00 een uitgebreide . NRC publiceert nog  twee artikelen waarvan in een de vraag wordt gesteld of Omtzigt niet moet aftreden. Geen enkele andere krant besteed nog aandacht aan de zaak. Op Twitter ontstaan felle discussies tussen  NRC journalisten en RTL Pieter Klein en freelance journalist Hella Hueck. Geenstijl schrijft een aantal artikelen. En tenslotte schrijft NRC columnist Joshua Livestro een nogal feitelijk onjuist artikel over Omtzigt.

In de week erna wordt steeds meer duidelijk dat NRC onzorgvuldig heeft gehandeld. Vele journalisten geven kritiek op Twitter.

Het publiekscollege op 11 mei 2017

Terug naar de bewuste 11 mei 2017. Omtzigt arriveert ruim voor aanvang van het publieksdebat bij de VU in Amsterdam. Volgens NRC heeft burgerjournalist Jeroen van Rijsbergen een gesprek georganiseerd met een man die beweert straaljagers te hebben gezien. Van Rijsbergen weet dan al dat burgerjournalist Max van der Werff een paar weken eerder een gesprek heeft gehad met deze zelfde getuige. Dat gesprek vondt plaats in een asielzoekerscentrum in Limburg. Van der Werff begreep uit het gesprek dat de man zelf geen vliegtuigen had gezien maar zijn vrouw wel.

Getuige Aleksander heeft een paar dagen eerder van de rechtbank Den Haag gehoord dat hij definitief geen verblijfsvergunning voor Nederland krijgt.  De man is hierdoor mogelijk zeer emotioneel en dat heeft gevolgen voor het gesprek.

Het gesprek met Omtzigt en de door Van Rijsbergen meegenomen getuige vindt plaats in de foyer van de VU, ongeveer 1 uur voor de aanvang van het publiekscollege. Aan tafel zitten getuige Alexandr, een door Van Rijsbergen georganiseerde tolk, Van Rijsbergen zelf en Pieter Omtzigt. Wat Pieter Omtzigt, de tolk en de getuige niet weten is dat het  door Van Rijsbergen. Hij zou op een latere datum ook opnames maken van een MH17 bijeenkomst.  Tijdens het gesprek komen af en toe nabestaanden langs die Omtzigt gedag zeggen. Het gesprek wordt even onderbroken als burger journalist Max van der Werff langs komt.

Over wat er precies wordt verteld moeten we vertrouwen op de informatie die NRC heeft. Zij hebben de 20 minuten durende geluidsopname van het gesprek in handen gekregen. Op 21 november zal NRC een transcript publiceren van de 20 minuten van het gesprek waarvan een geluidsopname is gemaakt. Op de dinsdag na het verschijnen van het artikel verschijnt een 3 minuten durende geluidsopname van het gesprek.

Overigens blijkt uit het artikel van NRC dat het gesprek bijna 1 uur moet hebben geduurd. De geluidopname duurt echter maar 20 minuten volgens NRC.

Omtzigt verklaart na de publicatie in NRC dat hij tijdens het gesprek heeft begrepen dat de man vliegtuigen en de crash van MH17 had gezien. NRC schrijft dat op de tape duidelijk is te horen dat de man verklaart dat zijn vrouw vliegtuigen en de crash zag. Voor de Telegraaf verklaard Omtzigt op 13 november rond 17:00.

“Het was onduidelijk of hij of zijn vrouw op de rampplek was. Mijn indruk was dat hij op de rampplek was. Hij had wel een heel aantal documenten laten zien, maar ook dat was natuurlijk geen 100% garantie.”

Er was geen NRC journalist op deze avond aanwezig. Wel een aantal burger journalisten, RTL Nieuws journalist Jeroen Akkermans, RTL Nieuws adjunct hoofdredacteur Pieter Klein  en NOS Nieuwsuur reporter Gert Jan Dennekamp.

Omzigt zegt na het voorgesprek dat de man zich bij het JIT moet melden. De man gaf aan dat hij de zaal wilde toespreken en wilde daar 30 minuten voor hebben. Dat leek Omtzigt geen goed idee.

Dat wordt bevestigt door de tolk. Ik sprak de man eind november tweemaal telefonisch. De tolk geeft aan dat zijn nederlands slecht was en dat hij fouten maakte in de vertaling.

Na het gesprek loopt het gezelschap naar de organisatie. Het is dan 3 minuten voor aanvang van het  publiekscollege dat  is georganiseerd door Marieke de Hoon, universitair docent internationaal recht aan de Vrije Universiteit Amsterdam. De moderator die de avond zal inleiden en het debat na de presentatie van de Hoon zal leiden is journaliste Hella Hueck. Hueck en de Hoon wordt gevraagd of de getuige wat kan zeggen tijdens het debat. Hueck wilde niet dat de getuige een politiek statement ging maken. Zij verklaart dat  Omtzigt wilde voorkomen dat de getuige een tirade van 30 minuten ging houden. De organisatie geeft aan dat vragen niet meer dan 1 minuut mogen duren. De getuige vraagt aan Omtzigt hoe hij zijn verhaal moet samenvatten.

Daarom besloot Omtzigt tijdens het college een SMS te sturen naar Van Rijsbergen met de tekst die de getuige moest zeggen.

De avond is al gevorderd als het publiek wordt gevraagd of er vragen zijn. De Hoon wijst naar een man achterin de zaal. Daar staat Alexandr, de tolk en Jeroen van Rijsbergen. Alexandr vertelt iets korts in het Russisch, waarna de tolk in het Nederlands verder praat. De woorden komen sterk overeen met wat Omtzigt eerder in de SMS had geschreven. Omzigt reageert door te zeggen dat de man zich moet melden bij het JIT.

De opname van het publiekscollege is hier te zien. Op 1:30 in de video krijgt de getuige waar Omtzigt dus vooraf mee sprak, het woord.

Daarna bericht geen enkele krant over het publiekscollege laat staan over de vraag van de getuige. Totdat NRC het artikel publiceerde.

 

 

by